آنژیو قلب از دست

برای سالها آنژیوگرافی عروق قلبی از طریق شریان کشاله ران (شریان فمورال) صورت می گرفت. ولی نزدیک به ده سال است که در دنیا آنژیوگرافی از طریق مچ دست (شریان رادیال) شروع شده و روز به روز به تعداد بیمارانی که که از راه دست آنژیوگرافی می شوند ، افزوده می شود. از سوی دیگر به نظر می رسد بیشتر بیماران هم تمایل دارند تا عمل آنژیوگرافی آنها از طریق دست صورت بگیرد و با توجه به مطالعه و افزایش آگاهی بیماران این درخواست مکرراً از سوی آنها دیده می شود.

آنژیو قلب از دست

مزایای آنژیوگرافی از دست (رادیال)

در بسیاری از مطالعات علمی استفاده از شریان های دست برای انجام آنژیوگرافی قلب ، با فواید و مزیت های بیشتری نسبت به آنژیوگرافی از کشاله ران همراه بوده است به طوری که در آخرین توصیه های علمی انجمن قلب اروپا به انجام آنژیوگرافی قلب از راه مچ دست ، نسبت به ناحیه فمورال توصیه شده است. مهم ترین مزیت های آنژیوگرافی از دست به آنژیوگرافی از ناحیه کشاله ران می توانند موارد زیر باشند:

1- خونریزی کمتر

ناحیه مچ دست ، نسبت به کشاله ران کوچکتر است و شریان دست به نسبت شریان فمورال پا اندازه کوچکتری دارد. از سوی دیگر به دلیل وجود استخوان های متعدد در مچ دست امکان فشار دادن شریان دست بیشتر است و خونریزی بهتر از پا بند می آید. هم چنین در صورت بروز خونریزی ناحیه دست ، محل خونریزی در معرض دید بوده و بهتر و سریعتر کنترل می شود ، برخلاف ناحیه فمورال که می تواند با خونریزی های مهم و شدید همراه باشد.

2- تحرک بهتر بیمار

در آنژیوگرافی از دست ، بعد از نیم ساعت از اتمام عمل ، بیمار می تواند بر روی تخت خود بنشیند و حتی با صلاحدید پزشک خود از تخت خارج شده و از صندلی استفاده نماید. این موضوع انجام آنژیوگرافی از دست را به روش انتخابی اکثر بیماران تبدیل کرده است و به دلیل تحرک بهتر و راحتی بیشتر ، اغلب بیماران تمایل به استفاده از این روش دارند.

3- امکان ترخیص زودتر

به دلیل امکان تحرک بیمار و هم چنین خطر اندک خونریزی ، در اغلب مراکز بیماران بعد از آنژیوگرافی رادیال همان روز از بیمارستان مرخص می شوند.

آنژیو قلب از دست

معایب آنژیوگرافی از دست

در کنار مزایای متعددی که آنژیوگرافی از راه دست دارد ، این روش محدودیتها و ایراداتی هم دارد که عبارتند از:

1- احتمال موفقیت کمتر

اگرچه در مراکز معتبر و در دستان پزشکان متبحر امکان موفقیت آنژیوگرافی از دست و کشاله ران برابر است ، با این حال به دلیل قطر کم شریان مچ دست و احتمال بالای اسپاسم رگ و عبور نکردن وسایل آنژیوگرافی ، احتمال موفقیت در آنژیوگرافی دست به نسبت آنژیوگرافی از پا کمتر است. به همین دلیل در درصدی از موارد بعد از تلاش بر روی شریان دست و عدم امکان رگ گیری یا عدم عبور وسایل ، اقدام به تغییر محل آنژیوگرافی و انجام آن از طریق کشاله ران می شود.

2- سختی کار برای پزشک و کادر درمان

انجام آنژیوگرافی از دست احتیاج به تمرکز و مهارت زیاد از سوی پزشک و کادر درمان داخل اطاق آنژیوگرافی دارد. هم چنین میزان اشعه دریافتی توسط پزشک و پرسنل داخل اطاق عمل ، نسبت به روش فمورال ( از پا ) بیشتر است. جدای از انجام آنژیوگرافی در صورت لزوم به انجام استنت و بالون بعد از آنژیوگرافی ، انجام این روشها از راه دست کمی مشکل تر از روش فمورال بوده و بازهم احتیاج به تجهیزات خاص و تبحر بالای پزشک انجام دهنده دارد. به همین دلیل برخی از مراکز شاید تمایلی به انجام عمل بیمار از راه دست نداشته باشند.

3- محدودیت در استفاده از وسایل

قطر شریان دست در مردان حدود 3 میلی متر و در خانمها حدود 2 میلی متر است. قطر شریان کشاله ران معمولا در حدود 6 میلی متر است. به همین دلیل انجام آنژیوگرافی از راه دست برای تعدادی از عمل های قلب که احتیاج به وسایل با قطر زیاد دارند ، محدودیت محسوب می شود. البته امروزه کاتترها و وسایل با قطر حتی کمتر از 2 میلی متر برای انجام آنژیوگرافی از دست درست شده است که انجام آن را به راحتی و با موفقیت بالایی همراه می کند ولی اغلب پزشکان در موارد خاصی که لازم است از بالون ها و استنت های متعددی استفاده شود ، ترجیح می دهند از شریان کشاله ران استفاده نمایند.

4- بسته شدن شریان مچ دست

به دلیل قطر کم شریان رادیال دست – که در اغلب موارد برای آنژیوگرافی از دست انتخاب می شود – امکان لخته شدن و مسدود شدن ان در روزهای بعد از انجام آنژیوگرافی وجود دارد. در اوایل شروع انجام آنژیوگرافی از دست ، احتمال انسداد شریان زیاد و در حد 10 تا 15 درصد موارد بود ولی امروزه با توجه به پیشرفت در وسایل و تولید شیت ها و کاتترهای کوچک و هم چنین استفاده از داروهای مناسب ، این احتمال در حد 2 تا 3 درصد موارد است.

انسداد شریان رادیال می تواند گذرا و بی علامت باشد ولی در مواردی هم با درد ، قرمزی و محدودیت در حرکات دست همراه است.

آنژیو قلب از دست

5- سایر عوارض

عوارض دیگری هم وجود دارند که ممکن است در آنژیوگرافی از راه دست ایجاد شوند ولی احتمال آنها بسیار کم است مانند :

الف) آسیب به عصب دست

هر دو عصب مهم دست یعنی عصب رادیال و عصب اولنار از کنار شریان های مج دست عبور می کنند. صدمه به این اعصاب در زمان آنژیوگرافی می تواند به اختلال در عصب دهی دست و انگشتان دست منجر شود. این آسیب شیوع کمی داشته و در اغلب موارد صرفا موجب بروز بی حسی و گزگز در انگشتان دست می شود و بعد از چند روز هم بهبودی پیدا می کند.

ب) آسیب شریان ساعد یا آرنج

گاهاً به دلیل قطر کم شریانها یا به دلیل پیچیدگی و آنومالی های مادرزادی ، عروق ناحیه ساعد دست ، آرنج یا حتی بازو دچار آسیب و خونریزی می شوند. اگرجه این آسیب شیوع کمی دارد ولی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. خونریزی داخلی از عروق دست می تواند به دلیل حجم و فضای کم ناحیه دست به فشار بر روی اعصاب و سایر شریانهای دست منجر شده و سلامت آنها را به خطر اندازد. این حالت که به “سندرم کمپارتمان” معروف است در اغلب موارد با مراقبت و توجه پزشکی درمان می شود ولی در موارد کمی که منجر به سرد و بی حس شدن انگشتان دست شود ، احتیاج به جراحی اورژانس خواهد بود.

پ) احساس برجستگی در محل آنژیوگرافی

برخی از بیماران تا مدتها بعد از آنژیوگرافی رادیال احساس برجستگی و برآمدگی به اندازه چند میلی متر ( به اندازه عدس ) در محل آنژیوگرافی می کنند. این برجستگی معمولا به دلیل تجمع لخته خون ، سلول های التهابی و فیبروز در محل آنژیوگرافی است که غالباً به دلیل حساسیت به وسایل آنژیوگرافی و پوشش روی شیت ایجاد می شود. این عارضه در اغلب موارد گذرا است.